Okręgowa
Izba Lekarska
w Rzeszowie
Letni Pałac Lubomirskich
Letni Pałac Lubomirskich to zabytkowa późnobarokowa rezydencja z elementami rokoka znajdująca się w pobliżu Zamku Lubomirskich. Należy do najcenniejszych obiektów architektonicznych Rzeszowa zachowanych do naszych czasów. Na przestrzeni stuleci poddana została wielu przebudowom i nie zachowała swej pierwotnej szaty architektonicznej jak i barokowych ogrodów, które rozpościerały się dookoła.
Pałac powstał na terenie dawnej winnicy Mikołaja Spytka Ligęzy jako część większego założenia, które miało na celu stworzenie dużego kompleksu ogrodowego wokół rezydencji na zamku. Nie zachowały się plany archiwalne ani żadne dokumenty potwierdzające jednoznacznie nazwisko twórcy budowli. Analizy historyczne i stylistyczne wskazują na architekta pochodzenia niderlandzkiego, Tylmana z Gameren, sprowadzonego do Rzeszowa przez Hieronima Augustyna Lubomirskiego, zatem obiekt mógł powstać około roku 1700.
Według hipotezy Juliana Niecia zawartej w szkicu historycznym „Rzeszowskie za Sasów” z 1938 r. pałac został przebudowany po 1737 roku, czyli po ślubie Jerzego Ignacego Lubomirskiego, który dla młodej małżonki stworzył wspaniałe ogrody ze stawami i chińskimi altanami. Dokonał też przebudowy letniego pałacu, która obejmowała tylko zewnętrzną sylwetę: zmieniono kształt dachów i dekorację architektoniczną, dodano popiersia, wnęki i supraporty. Niedługo potem w środkowej części budowli nadbudowano II piętro .
Jedynymi zachowanymi źródłami ikonograficznymi przedstawiającymi rezydencję w czasach swej świetności są Tryptyk Rzeszowa z I połowy XVIII wieku oraz plan z widokiem Rzeszowa z 1762 roku, wykonane przez kapitana Wiedemana, znajdujące się w zbiorach Muzeum Okręgowego w Rzeszowie. Pośród trzech ogrodów widnieje dwukondygnacyjny korpus pałacu na planie litery H, osadzony na tarasie, z wejściem po kilku półkolistych schodkach. Najbardziej reprezentacyjna część ogrodu utrzymana w duchu jardin a la francaise rozpościerała się przed fasadą budowli. Po obu stronach znajdowało się symetrycznie po pięć prostokątnych kwater ozdobionych na krawędziach kamiennymi wazami. Wzdłuż boków ogrodu rozciągały się szpalery ozdobnie strzyżonych drzew. Wejście do ogrodu poprzedzone było murkiem z kordegardami. Na lewo od pałacu znajdował się ogród utworzony z prostokątnych kwater powstałych z precyzyjnie przystrzyżonych drzew. Trzecią część ogrodu ulokowaną na tyłach pałacu wypełniały sady oraz ogrody warzywne.
Wnętrze pałacu zawierało jedna wielką salę przechodzącą przez dwie kondygnacje oraz kilka pokoi reprezentacyjnych wokół niej przeznaczonych dla właścicieli. U schyłku XVIII wieku pałac wraz z otaczającym go ogrodem zaczęły popadać w ruinę. 14 lutego 1798 roku Franciszek Lubomirski sprzedał pałac wraz z ogrodem, a w 1819 r. zamek wraz z pozostałą częścią ogrodów, winnicą, stawem i wyspą Lubomirscy sprzedali rządowi austriackiemu. Pałac ogrodzono na nowo, wystawiono ceglane murki i słupy zwieńczone gzymsowaniem wraz z wazami pochodzącymi z dawnego ogrodu kwiatowego. Wykonano kute kraty ogrodzeniowe.
Ponownie przebudowany po pożarze, który początkiem lipca 1906 roku strawił pałacyk (właścicielem był wtedy dr Klemens Kostheim). Spalił się dach, runęły sufity pierwszego piętra, a całe wyposażenie mieszkań spłonęło. W 1908 r. budynek wraz z niewielką częścią ogrodu zakupili Teofil i Helena Nieciowie.
W 1933 r. urodził się tu Jerzy Grotowski, jeden z czołowych reformatorów teatru XX wieku. Na przełomie 1936 i 1937 r. w budynku utworzono dowództwo 10 Brygady Kawalerii, dowodzone przez gen. Stanisława Maczka. Z kolei w 1939 roku właściciel założył w zabytkowej rezydencji szpital polowy. Po zakończeniu działań wojennych część pałacu zamieszkiwał dr Mieczysław Nieć wraz z rodziną. W latach 70 XX wieku został wywłaszczony za symbolicznym zadośćuczynieniem. Po remoncie przeprowadzonym w 1981roku pałac zaadoptowano na filię Akademii Muzycznej w Krakowie i Katedrę Wychowania Muzycznego WSP. Później dzierżawił go Uniwersytet Rzeszowski (Instytut Muzyki, następnie Katedra Informatyki, Centrum Nauki Języków Obcych). W 2012 r. nieruchomość odzyskali spadkobiercy ostatnich prywatnych właścicieli - rodzina Nieciów, którzy budynek wystawili na sprzedaż. W dniu 25 marca 2013 r. na podstawie podpisanego aktu notarialnego właścicielem obiektu stała się Okręgowa Izba Lekarska w Rzeszowie, a pod koniec stycznia 2014 r. rozpoczął się remont mający na celu przywrócenie rezydencji choć części dawnej świetności, który trwa do dziś....
Galeria zdjęć Letniego Pałacu Lubomirskich
